ÇGC Eski Başkanı Erdoğan Varol'un Kaleminden
ASPARAGAS
Bu Perşembe ne
yazacağımı düşünürken ve araştırırken, Basın -Yayın Yüksek Okulu (BYYO)’ndan sınıf arkadaşım olan Prof. Dr. Atilla Girgin’in
bir yazısı gözüme çarptı.
Atilla, “GAZETECİLİK ETİK”iye ilgili
Johannes Gross’un bir sözünü aktarmış: “Gazetecinin
görevi, kanaatleri pazarlamak ya da inançlar uğruna kargaşa yaratmak değildir. Onun
görevi, araştırma yaparak, gerçek verileri kurgulamaktır. Çünkü gazetecilik
etik’i bir hizmet etik’idir.”
Atilla Girgin,
10 yıl kadar Anadolu Ajansı İstanbul Bölge Müdürü olarak görev yaptıktan sonra,
bilim dünyasına geçen ve profosörlüğü kadar yükselen bir sınıf arkadışım.
Atila Girgin’e ve Johannes Gross’a
teşekkür ediyorum.
*****
Gazetecilik Etik’i deyince aklıma hemen uydurulan, yalan haberler geldi. Ve başlıktaki
kelimeye ulaştım. Hemen
söyliyeyim Uzun samandır bilmeme karşın, Asparagas sözcüğünü bu kadar kapsamlı
incelememiştim.
Masa
başında uydurulup, gerçekmiş gibi yayımlanan ve yalan haber
anlamına gelen Asparagas kelimesi, bize Fransızca’dan geçmiş. Ancak bu sözcük, İngilizcede kuşkonmaz anlamına gelen “asparagus” kelimesinden geliyormuş. İngilizce
sözcük de Latince aynı anlama gelen “asparagus”
sözcüğünden, o da Eski Yunanca da, aynı anlama gelen “aspháragos” sözcüğünden alıntıymış.
Sözcüğün etimolojisini incelemeyi bırakalım ve
esasa gelelim.
*****
Basında,
“asparagas”, gerçek olmayan, masa
başında uydurulan, yalan haber, uydurma haber demektir. Hiçbir gerçekliği
olmayan, kişilerin veya firmaların rant sağlamak amacıyla uydurduğu ve
gerçekmiş gibi gösterilen sahte haberlerdir.
"Gazetecilikte
uydurma haber" [ "... ben resme
bakar, bir güzel olay yazarım" diyen gazetecilerin bulunduğu ve buna
da "Asparagas" adı verildiği de belirtilir.
Asparagas kelimesinin, İngilizce kuşkonmaz
anlamına gelen Asparagus kelimesinden geldiği belirtilse de, kelimenin 1963’te
Hürriyet Gazetesi’nde yayımlanan uydurma habere dayandığı da söylenir.
Bu görüşü savunanlara göre kelimenin taşıdığı “uydurma haber” anlamının kökeni, Hürriyet
Gazetesinde Yurdaer Acar ve Yener Tuğrul’un “Amerikalı kız Türk sevgilisiyle bir gecekonduda yaşıyor”
başlığıyla 1963 yılında yayımladığı bir habere dayanır.
Hürriyet Gazetesinin yayımladığı bu haberin,
uydurma olduğunun ortaya çıkmasının ardından, haberin içerdiği fotoğrafta yazan
“azparagas” ifadesinin “yalan / uydurma haber”ler için
kullanımı sonucu “asparagas”
kelimesi yaygınlaşmıştır.
Haberdeki
fotoğrafta yer alan kulübenin girişinde yazan “azparagas” kelimesinin ne anlama geldiği tespit edilememekle
birlikte, anlamı olmayan, uydurma bir kelime olduğu düşünülmektedir.
Sözcüğün
oluşmasına sebep olan haberin fotoğrafını da paylaşıyorum.
Eh kelimenin anlamını da öğrendiğimize göre, Pazartesi gün ne yazacağımı düşünmeye
başlayabilirim.
Bu seferlik
de bu kadar.
Kalın
Sağlıcakla.
Pozantı
Gazetesi’nde beni okumaya devam edin.
