CANBAZLAR
Bu mevsimde gelirdi canbazlar.
Duyuruları etkili olurdu. Önde, dört beş
metre boyunda, çok uzun bacaklı, pijama giymiş biri, arkasında takkeli,
kıpkızıl yanaklı, dar paça pantolonlu orta boylu boncuk dedikleri palyaço kopyası.
Çoook
uzun bacaklıyı görünce şaşırmıştım. Birileri, sırık üstünde yürüdüğünü söyledi
de, rahatladım. En arkadaki üçüncü kişi de teneke megafonla gösterinin nerde,
ne zaman yapılacağını bağırıyor.
1950’lerin ortasıydı; Eskiistasyon Karakolu’nun karşı
çaprazındaki yolun ortalarında bir yerde, sağ tarafta, yarım futbol sahası
genişliğinde boş alan vardı. Gösteri burada yapılacaktı. İkindi vakti oradaydım.
Duyuruda tekrar tekrar söylemişlerdi “Seyir beleş” diye. Alanın iki yanında,
halatlarla sabitlenmiş uzun ve kalın iki tomruk dikilmiş. Tepeye yakın yerde
elliye-elli gibi minik platformlar, tahminen 15 metre uzunluğundaki çelik
halatla aynı düzeyde. Aşağı yukarı 10 metre yüksekliğindeki halat direklerden
sonra eğim alıp aşağıda, yerdeki kazığa bağlı. Ortada bir masa, bir sandalye.
Yüzlerce izleyici öyle muntazam dizilmiş ki, yukarıdan baktığınızda uzunluğu en
az yirmi, genişliği de en az on metre olan bir
elips görürdünüz. “Yediden yetmişe”
derler ya, sanki bu kalabalık için söylenmiş; her yaştan meraklı var.
Sabırsızlık ve merak renkli uğultu arasında çörekçinin, “Sovuk kazuz” satıcısının ve “Kaymak
var, dondurma vaaarrr!” diye bağıran dondurmacının sesleri zor duyuluyor.
Leblebici sessiz ama tablasının bir yandan yükselen minyatür baca gibi ince
borudan çıkan duman yeterince dikkat çekiyor zaten….
Canbaz beklenirken kalabalık giderek artmaya ve millet daha
iyi yer tutabilmek için birbirini itmeye başladı. Ben de sağdan, soldan,
arkadan gelen omuz ve kalçalarla fırtınalı
deniz dalgasındaki şamandıra gibi bir o yana, bir bu yana istem dışı
hareketleniyordum. Neyse ki canbaz koşarak alanın ortasına gelip her yandaki
seyircileri selamlarken dalgalanma durdu. Sanki o selamla herkes belli bir yere
mıhlanmıştı. Kopan alkış hızla
yayılırken canbaz halatın yerdeki kazığa bağlı ucundan direğe doğru çevik
hareketlerle tırmanıp platforma erişti. Aşağıdan uzatılan uzun sırığı alıp kendini
dengeledikten sonra halatın bir başından diğerine yürüyerek ulaştı. Bu kez ters
yönde yürüdü ve tam ortada dengesini
yitirip düşer gibi olurken izleyicilerden korku yansıtan uğultu koptu.
Numara yapmış; iki bacak iki yanda, sırık elinde, halat üstünde bir süre oturduktan
sonra şaşkın bakışlarımıza aldırmadan hayret verici hareketlerle yeniden halat
üstüne çıkıp yürüyüşünü tamamladı. Gösteri bitti sanıyordum, bitmemiş; direğe
asılı bisiklet cantını alıp halata yerleştirdi ve bir ayağını cantın iç
yüzeyine, diğerini de halata yapıştırarak, sırıksız yürüyerek bir tur daha
tamamladı.
Canbazdan sonra sokakta gördüğüm boncukla, bu kez kavuk ve ince kumaştan özensiz dikilmiş paltosuyla megafoncu, ortaya, masanın olduğu yere gelip konuşmaya başladılar. Dedikleri anlaşılmıyordu. “Hişşşşt!..” gibi “Hüsüüünnn!..” gibi “Lan kesin, duyamıyoruk!..” gibi uyarıların ardından ses kesildi de kavuklu ile boncuğun konuşması duyulur oldu. Direkler arası Kavuklu-Pişekar tiplemesini taklit ederek ama izleyicileri kahkaya boğarak yarım saat kadar sürdürdüler. Gösteri sonunda boncuk kavuğun kaptığı gibi koşmaya başladı ve seyircilere yaklaşınca ters çevirip uzattı. Birileri de “Pamuk eller cebeee! Gönlünden ne koparsa!...” diye bağırmaya başladı. Arada bir kağıt paralar da çıkıyordu ama daha çok elli kuruşluk, 25 kuruşluk atılıyordu. Yokladım, bende sadece on kuruş vardı. Her nedense utanç duydum ve hızla ayrıldım oradan. Araştırmacı Yazar: Nurettin Çelmeoğlu)
