Adanamız ve Tıbbiyat

Adanamız ve Tıbbiyat

“Saçkıran illetine karşı… Bismillahirrahmanirrahim… Urup kiyye(*)  kırmızı halep keçisi sütü sağıla. Toprakta bir sene evvelinden kalmış irice lahana kökü yakılıp kül edile ve üç çömçe halis zeytinyağı ile birlikte yeni sağılmış sütle karıştırıla. Sabah- akşam ovuşturulup sürüle. Bi-izn-illeh şifa bula.”

Nur içinde yatsın, valide vefat ettikten sonra, orada burada muhafaza edilmiş nice eşyamız bazen konu komşu, bazen de hısım akraba tarafından “kalk gidelim(**)” edilmişti. Üzeri eski Türkçe yazılı, dedelerimizin dedelerinden kalma kılıç ile el yazması birkaç kitap da sır olmuştu. Kitaplardan bir de, belki 60, belki 80 sayfalıktı ve ilaç tarifleri veriyordu. Duru, büyük ihtimalle Adana Türkçesiyle yazılmış, kolay anlaşılabilir bir kitaptı. Yukarıya aldığımız tarif, aklımızda böyle kalmış. 5 kardeştik ve hepimiz birden saç kırana uğramıştık. Aylar boyu, nice ilaçlar uygulandı. Biri de, işte bu kitaptan aldığımız kırmızı halep keçisinden yeni sağılmış sütle yapılanı idi. Böyle bir keçiyi bulmamız çok zaman almıştı. Günlerden bir gün, Döşeme Mahallesi’nin Alaman Fabrikası taraflarında şişman fakat hayli kısa, iki-üç haftadır jilet yüzü görmemiş beyaz sakallı, sevimli birinin önündeki beş-altı keçi ile konuşmakta olduğunu gördük. Adamın keçice bilgisine kapılmışken, kırmızı Halep keçisini fark ettik.

Koşturup pedere anlattık. Eş-dost  harekete geçirildi ve şimdiki Emniyet Müdürlüğü’nün bulunduğu alandan birkaç lahana kökü bulundu.

Saçkırandan kurtuluşumuzu buna mı bağlamalıyız, yoksa jiletle çizilerek kanatılmış yüzeye sürülen çinkosülfat eriyiğine mi, burası na-malumdur…

Kur’an-ı Kerim’de adı geçen Lokman Hekim Adanalıydı…

Hazret-i İsa Efendimizin Akranı Diyoskorides, asıl ününü, 16 asır boyunca 7 dilde okutulmuş 5 ciltlik tıp kitaplarına borçluydu. O da, Anavarzalı, yani Adanalıydı… Yunan Mitolojisinde pek bir bilinen Eskülap (Asklepiyos) da, Ege sahillerinde yapacağını yaptıktan sonra, bir yunus balığına atladığı gibi  bol ot ve zehirli yılana sahip Yumurtalık ilçemizi mesken tutmuştu.

3 bin seneyi aşkın bir tarihlerde, Adana’da önemli misyon yüklenmiş Mısırlı koloniye otacılık yapan Satsnefru (Sitsneferru veya öyle bir isim işte…), aslen Mısırlı olmakla birlikte, büyük tıbbiyat hizmetindeki ömrünü Adana’da tamamlamıştır.  

VE ÇERÇİ YUSUF

Çok rastlardık o zaman; adam doktor-doktor dolaşmış, derdine çare bulamamış. Hocalara muska yazdırmış, gene derman yok!.. Böylesi insanlar dertlenmeye başlayınca, büyüklerimiz adamın çaresizliğine değil, cahilliğine acırlardı. Çünkü, bir adam bir kez, iki kez doktora gidip de çare bulamamışsa, hacıya hocaya değil, doğrudan Çerçi Yusuf’a gitmeliydi. Adı konulmamış, daha önce görülmemiş, bilinmemiş nice marazlılar için kesin çözüm, Rahmetli Çerçi Yusuf’tu. Tek sıkıntı, ne zaman gidilirse gidilsin başının kalabalık oluşu idi. Çünkü, sadece Adanalılar değil, civar köy, kasaba ve kentlerden de dermansız dert sahipleri gelirdi rahmetlinin kapısına. Tabii ki bunların  pek çoğu doktora 5, ilaca 7-8 lira veremeyecek fakir-fukara insanlardı. Çerçi Yusuf, derdi dinler dinlemez bir kağıda azıcık ot, bir miktar dövülmüş bir şeyler, yahut küçük şişeye koyduğu kıvamlı bir sıvıyı eline tutuşturup nasıl kullanılacağını anlatırdı. Sözünü mutlaka “Annadın mı?” ile bitirir, gerekli görürse tekrar- tekrar anlattıktan sonra, 20 kuruş ila en çok 1 lira arasında bir bedel alıp sıradaki müşteriye dönerdi.

(*) kiyye: 1 Nisan 1931 gününe kadar geçerliliği korunmuş eski bir ağırlık birimi. Okka olarak da bilinirdi. 1 Okka veya kiyye’nin 1282 gram olduğu kabul edilir. Urup, yani çeyrek kiyye ise, yaklaşık 320 gram demektir.

(**) kalk gidelim etmek (argo): sahibinden gizli alıp götürmek. Çalmak…

ARAŞTIRMACI YAZAR: NURETTİN ÇELMEOĞLU