ASPARAGAS

ÇGC Eski Başkanı Erdoğan Varol’un Kaleminden

ASPARAGAS

Bu Perşembe ne yazacağımı düşünürken ve araştırırken, Basın -Yayın Yüksek Okulu (BYYO)’ndan  sınıf arkadaşım olan Prof. Dr. Atilla Girgin’in bir yazısı gözüme çarptı.

Atilla, “GAZETECİLİK ETİK”iye ilgili Johannes Gross’un bir sözünü aktarmış: “Gazetecinin görevi, kanaatleri pazarlamak ya da inançlar uğruna kargaşa yaratmak değildir. Onun görevi, araştırma yaparak, gerçek verileri kurgulamaktır. Çünkü gazetecilik etik’i bir hizmet etik’idir.”

Atilla Girgin, 10 yıl kadar Anadolu Ajansı İstanbul Bölge Müdürü olarak görev yaptıktan sonra, bilim dünyasına geçen ve profosörlüğü kadar yükselen bir sınıf arkadışım.

Atila Girgin’e ve Johannes Gross’a teşekkür ediyorum.

*****

Gazetecilik Etik’i deyince aklıma hemen uydurulan, yalan haberler geldi. Ve başlıktaki kelimeye ulaştım. Hemen söyliyeyim Uzun samandır bilmeme karşın, Asparagas sözcüğünü bu kadar kapsamlı incelememiştim.

Masa başında uydurulup, gerçekmiş gibi yayımlanan ve yalan haber anlamına gelen Asparagas kelimesi, bize Fransızca’dan geçmiş. Ancak bu sözcük, İngilizcede kuşkonmaz anlamına gelen “asparagus” kelimesinden geliyormuş. İngilizce sözcük de Latince aynı anlama gelen “asparagus” sözcüğünden, o da Eski Yunanca da, aynı  anlama gelen “aspháragos” sözcüğünden alıntıymış.

Sözcüğün etimolojisini incelemeyi bırakalım ve esasa gelelim.

*****

Basında, “asparagas”, gerçek olmayan, masa başında uydurulan, yalan haber, uydurma haber demektir. Hiçbir gerçekliği olmayan, kişilerin veya firmaların rant sağlamak amacıyla uydurduğu ve gerçekmiş gibi gösterilen sahte haberlerdir.

“Gazetecilikte uydurma haber” [ “… ben resme bakar, bir güzel olay yazarım” diyen gazetecilerin bulunduğu ve buna da “Asparagas” adı verildiği de belirtilir.

Asparagas kelimesinin, İngilizce kuşkonmaz anlamına gelen Asparagus kelimesinden geldiği belirtilse de, kelimenin 1963’te Hürriyet Gazetesi’nde yayımlanan uydurma habere dayandığı da söylenir. 

Bu görüşü savunanlara göre kelimenin taşıdığı “uydurma haber” anlamının kökeni, Hürriyet Gazetesinde Yurdaer Acar ve Yener Tuğrul’un “Amerikalı kız Türk sevgilisiyle bir gecekonduda yaşıyor” başlığıyla 1963 yılında yayımladığı bir habere dayanır.

Hürriyet Gazetesinin yayımladığı bu haberin, uydurma olduğunun ortaya çıkmasının ardından, haberin içerdiği fotoğrafta yazan “azparagas” ifadesinin “yalan / uydurma haber”ler için kullanımı sonucu “asparagas” kelimesi yaygınlaşmıştır.

Haberdeki fotoğrafta yer alan kulübenin girişinde yazan “azparagas” kelimesinin ne anlama geldiği tespit edilememekle birlikte, anlamı olmayan, uydurma bir kelime olduğu düşünülmektedir.

Sözcüğün oluşmasına sebep olan haberin fotoğrafını da paylaşıyorum.

Eh kelimenin anlamını da öğrendiğimize göre,  Pazartesi gün ne yazacağımı düşünmeye başlayabilirim.

Bu seferlik de bu kadar.

Kalın Sağlıcakla.

Pozantı Gazetesi’nde beni okumaya devam edin.