EŞKİ’Yİ, EKŞİ’DEN EKŞİ OLARAK BELLEMİŞTİM

EŞKİ’Yİ, EKŞİ’DEN EKŞİ OLARAK BELLEMİŞTİM

Çocukluğumun Adanasında ekşi pek tedavül etmez, onun yerine eşki hakimiyeti ağır basardı. Örneğin ekşi limon yoktu o yıllarda, eşki leymunla idare ederdik. Koruk pekmezi de eşki değil ekşiydi. O yıllarda ekşi ile eşkinin aynı niteleme olduğunu bilmediğimden, “Acaba eşki mi daha ekşi yoksa ekşi mi?” sorusuna habire cevap arayıp dururdum. Bir süre turunç ekşisinı ekşi, limonunkini eşki kabul etmiştim. Çünkü alıcı da, satıcı da”Eşki leymun” derdi. “Eşki turunç” diyenle hiç karşılaşmadım.

Birden aklıma takıldı; gençler, bizlerin hâlâ limon yerine ekşi limon dememizi yadırgar. Çünkü pek çoğu, bir zamanlar bol miktarda tatlı limonun da pazarda satıldığını bilmez. Biz o yılları yaşadık; tatlı limon alışverişimiz oldu. Özellikle böbrek rahatsızlığı çekenler, mevsimi ne kadar sürerse, aksatmadan düzenli olarak tatlı limon yerdi.

Yıllar önce Ankara’da bir dostun evindeydim. Limon gerekti. Hemen fırlayıp karşı bakkala gittim. Bazı yerlerde limonun bizdeki gibi kiloyla değil de taneyle satıldığını biliyordum. Bakkala, “Ekşi limonu taneyle mi satıyorsunuz taneyle mi?” diye sordum. Bakkal aniden donmuş gibi nefes almaksızın gözleriyle beni tepeden tırnağa süzdü. Neden sonra suratını yamultup, ”Taktığın kravata bakan da seni efendi biri zanneder. Alay etmek yakışıyor mu?” diye terslendi. Saniyesinde aklım başıma geldi. Tatlı limonu belki de hiç duymamıştı. Benim ekşi limon tabirim, bir bakıma “Tatlı bal” veya “Islak su” demek gibi saçma gelmişti.  Durumu düzeltmek için çok dil döktüm. Sonunda inanmış gibi yaptı ama inanmadığından eminim.

Macaristan’la çok çalıştım. Bir tarihte, iş yaptığım devlet firması yetkilisi Bayan Prenek konuğumdu. İş görüşmelerimiz bittikten sonra Adana turu yaptık. Portakal bahçesine götürdüm. Cennete girmiş gibi coştu. Eliyle portakal kopardığına inanmakta bile zorlandı. Bahçeyi dolaşırken tatlı limon verip denemesini istedim. “Teşekkür ederim ama ekşi yiyemem” dedi. Tatlı olduğunu anlattım. Pek inanmadı ama hatır için dilinin ucuyla denedi. Ardından dilim -dilim yedi. Yerken de ”Hayâl dünyasındayım, ya da rüya görüyorum” sözleriyle heyecan ve sevincini vurguluyordu.

Prenek tatlı limon deneyimini Macaristan’da anlatmış. İnanmamışlar. Birkaç gün sonra Budapeşte’ye gitmek üzereyken çektiği teleks metni sadece “tatlı limon ricasıydı”. Şansları varmış. İki kilo bulup götürdüm. Büroya ulaştığımda büyük bir kalabalık beni bekliyordu. Prenek elimdeki poşetin limon olduğunu anlamıştı. Kaptığı gibi masada hazırlanmış olan tabaklara yuvarlak dilimler halinde servis yapmaya başladı. O gün gördüğüm toplu heyecanı ömrüm boyunca unutamam. Tadına bakan telefona sarılıp birilerine haber veriyordu. Öyle ki, birkaç dakika sonra koca toplantı salonu hıncahınç dolmuştu. Prenek sonraki servisi çok daha incecik dilimler halinde yaparak herkese yetiştirmeye çalıştı.

Yeşil erik bana dert olmuştu. Halama göre eşki, anneme göre ekşiydi. Demek ki halamın yediği daha ekşiydi. Pekii, ben ne diyecektim? Isırdım, evet ekşiydi ama eşki gibi mi ekşiydi yoksa ekşi gibi mi ekşiydi? Karar veremedim bir türlü.

Eşki sözcüğü çok yaygın olmasına karşın bağda, bahçede toplanan uzun yapraklı otun adı ekşimikti. Eşkimik diyeni duymadım. Şimdilerde o otu ekşimik diye bilen yok; kuzu kulağı diyorlar. Hafif ekşimsidir. Zeytinyağlı sarmasına bayılırım.

Aklıma takıldı. Limon görmeye dayanamayan zurnacının karşısına geçip şakır- şakır damlatarak limon somurunca adamın suratı ekşir miiii yoksa eşkir mi? Bir de, zurnanın sesi acaba değişir mi? Yazar: Nurettin Çelmeoğlu